بخش چهارم و پنجم:متا علیه طالبان، قتل الظواهری در کابل تا حضور دوباره‌ی اشرف‌غنی در رسانه‌ها

به دنبال بخش‌های اول، دوم و سوم ویژه گزارش‌های خامه‌پرس از «یک‌سالگی سقوط افغانستان» بخش چهارم و پنجم، شرح مهم‌ترین رویداد‌ها از اواخر ماه جون تا ۱۵ اگست ۲۰۲۲ را در بر می‌گیرد.

پیش از این در بخش اول این ویژه گزارش‌ها از سقوط دره‌ی پنجشیر یاد شد و ۲۴ جون ۲۰۲۲ جنگ مسلحانه‌ای در بلخاب رقم خورد که تعداد آوارگان را سازمان ملل به تاریخ ۷ جولای دست‌کم ۲۷ هزار نفر اعلام کرد.

آواره‌گی مردم از یک‌سو، شیوع بیماری کولرا از طرف دیگر که د برخی از ولایت جنوب افغانستان از مردم و به ویژه کودکان قربانی گرفته بود، زمین‌لرزه‌ی جنوب شرق در پکتیکا و خوست که به گفته‌ی سازمان ملل ۲۰۰ هزار نفر را متاثر کرد و ۱۲۵ کودک را به کام مرگ کشاند. تمام اینها از مواردی است که سطح ناامیدی و اضطراب را در افغانستان به شدت افزایش داده است.

موسسه تحقیقاتی گالوپ به تاریخ ۲۰ جون افغانستان را در صدر کشورهای ناامید رتبه‌بندی کرد. در سروی که از سوی این موسسه انجام شده بود، فیصدی زیاد مردم به تجربه‌ی ناخوشایند ترس، نامیدی و اضطراب اعتراف کرده بودند.

به تاریخ ۵ جولای رسانه‌های داخلی ۴ مورد خودکشی زنان را در چهار ولایت گزارش کردند که در نوع خود از افزایش بی‌سابقه‌ی خودکشی در میان زنان خبر می‌داد. این زنان که کمتر از ۳۰ سال عمر کرده بودند در ولایت‌های هرات، تخار، ارزگان و بدخشان دست به خودکشی زدند.

۱۵ جولای مصادف است با ۳۰۰ روز محرومیت دختران از آموزش که با موجی از واکنش‌ها روبرو شد. کابران شبکه‌های مجازی در حمایت از دختران و محکومیت طالبان اعتراضات مجازی راه انداختند و شماری از فعالین مدنی در نامه‌ی به رهبران جهان خواستار اعمال فشار بیشتر بر طالبان شدند.

دو روز پس از آن، به تاریخ ۱۷ جولای زلمی خلیل‌زاد در یک مصاحبه تلویزیونی طالبان را برای امریکا یک چالش خواند و اعتراف کرد که امریکا نمی‌داند که با طالبان باید چه کار کند.

به دنبال آن ریاست فواید عامه وزارت مالیه طالبان در یک مکتوب رسمی از کارمندان زن در این اداره خواست که دیگر سر کار حاضر نشوند و به جای خود یک مرد از اعضای خانواده‌شان را معرفی کنند.

در اواخر ماه جولای، دفتر معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان یا یوناما گزارشی از وضعیت حقوق بشر در ۱۰ ماه حاکمیت طالبان منتشر کرد که سخنگوی طالبان آنرا پروپاگندا خواند و گفت که گزارش یوناما حقیقت ندارد.

در گزارش یوناما آمده بود که ‌با وجود کاهش خشونت‌های مسلحانه در افغانستان در ده ماه، یوناما ۲۱۰۶ مورد تلفات غیرنظامیان (۷۰۰ مورد کشته، ۱۴۰۶ زخمی) را ثبت کرده است.

پس از آن به تاریخ ۷ جولای جو بایدن طرح حذف افغانستان از لیست متحدان خارج از ناتوی امریکا را به کانگرس این کشور پیشنهاد کرد. به دنبال آن ذبیح‌الله مجاهد گفت، از اینکه افغانستان از لیست متحدین امریکا حذف می‌شود، تشویشی ندارند.

طالبان هرچند به تعامل نسبی با برخی از کشورهای منطقه دست یافته بود اما در سطح بین‌المللی هنوز این باور وجود داشت که مشروعیت بخشیدن به طالبان از نظر سیاسی غیر ممکن است. بخاطر همین ملا یعقوب پس از کشته شدن ایمن الظواهری در مصاحبه‌اش با رادیو عمومی امریکا در قندهار از ملت امریکا خواست که دولت این کشور را برای به رسمیت شناختن طالبان تحت فشار بگذارند.

محدودیت‌هایی که بر طالبان وضع می‌شد، شامل ممنوعیت سفر، صدور بیانیه‌هایی در محکومیت اقدامات آنان و اما شرکت متا به تاریخ ۲۰ جولای ۲۰۲۲ صفحات دو مرکز رسانه‌ای طالبان، یعنی تلویزیون ملی و خبرگزاری باختر را در پلتفورم‌های فیسبوک و انستاگرام مسدود کرد.

متا پیش از این نیز به تاریخ ۱۷ اگست ۲۰۲۱ از طالبان به عنوان یک سازمان تروریستی یاد کرده بود که شرح آن در بخش نخست ویژه‌ گزارش‌های سقوط آمده است و به تاریخ ۲۲ جولای، سخنگوی این شرکت اعلام کرد که حمایت، ستایش و طرف‌داری از طالبان در فیسبوک و انستاگرام ممنوع است.

پس از آن دو جریان کاملا متفاوت رقم خورد که یکی در مخالفت با طالبان و دیگری به حمایت از طالبان می‌پرداخت. جریان اولی شامل کاربرانی می‌شد که با همرسانی هشتکی از شبکه‌هاي اجتماعي می‌خواستند که دست طالبان را از فعالیت در این شبکه‌ها کوتاه کند. اما جریان دوم شامل حامیان طالبان در داخل و خارج افغانستان می‌شد که در حمایت از طالبان اقدام متا برای مسدود کردن رسانه‌هاي طالبان را محکوم می‌کرد و هشتک این گروه دوم در پاکستان پیشتاز هشتک‌های ترند شده گزارش شده بود.

در همین جریان زمزمه‌ی نشست بین‌المللی تاشکند در رسانه‌ها موج برداشته بود که به تاریخ ۲۴ جولای ۲۰۲۲ برگزار شد. در این نشست نمایندگان بیش از ۲۰ کشور و سازمان‌های بین‌المللی شرکت کرده بودند و طالبان نیز به تاریخ ۲۲ جولای یک هیأت عالی‌رتبه به رهبری مولوی امیرخان متقی را به تاشکند، پایتخت ازبکستان فرستاد.

طالبان این نشست مثمر خواند اما برخی دیگر از اشتراک کننده‌گان در این نشست، هیچ حرفی از پیشرفت نزدند. رینا امیری گفت که هیچ کشوری بحث مشروعیت بخشیدن به طالبان را پیش نکشید.

امریکا که فعالیت سفارت‌خانه آن در افغانستان پس از روی‌کار آمدن طالبان متوقف شده بود، به دنبال رینا امیری و توماس وست که نمایندگان این کشور در امور صلح، زنان و حقوق بشر افغانستان تعیین شده بود، به تاریخ ۱ اگست ۲۰۲۲ کرن دیکر را بجای راس ویلسن به عنوان شارژدافر سفارت ایالات متحده معرفی کرد.

یکی از موضوعات کلیدی در نشئت تاشکند، نگرانی کشورهای تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان و ایران از حضور داعش و سایر گروه‌هاي تروریستی در افغانستان بود که عمدتا در شمال افغانستان به سر می‌برند.

در حاشیه‌هاي همین نشست بود که امیرخان متقی در گفتگو با رسانه‌ها به آزادسازی ۸۰۰۰ داعشی از زندان‌های بگرام و پلچرخی اعتراف کرد.

حجم این تهدیدات امنیتی از سوی افغانستان که متوجه کشورهای منطقه بود این واقعیت را به دنبال داشت که پاسپورت افغانستان در گزارش فصلی هنلی و شرکا به پایین ترین رده‌ی ممکن سقوط کند.

در پایان ماه جولای ۲۰۲۲ پاسپورت افغانستان از نظر شاخص هنلی در انتهای لیست پاسپورت‌های جهان رتبه‌بندی شد که نشان‌گر نامعتبرترین پاسپورت جهان است.

پس از آن حضور شخص شماره یک القاعده در قلب کابل خبرساز شد.

ایمن الظواهری، رهبر القاعده صبح روز یک‌شنبه، ۲ اگست ۲۰۲۲ ساعت ۶:۱۸ دقیقه هدف دو موشک هلفایر پهپاد امریکا قرار گرفت. به دنبال آن شخص رییس جمهور امریکا این حمله‌ی موفقیت‌آمیز را در یک نشست خبری در کاخ سفید اعلام نمود.

از روز تا ۱۴ اگست، برخی از سران طالبان کابل را ترک کردند که در راس آن سراج‌الدین حقانی قرار داشت. حقانی روز یک‌شنبه، ۱۴ اگست دوباره در کابل ظاهر شد و مسجد الفتح را افتتاح کرد.