گزارش اخیر سازمان ملل وضعیت زنان افغانستان را چگونه بیان کرده است؟

دفتر معاونیت سازمان ملل در افغانستان «یوناما»،‌ بخش زنان این سازمان و نهاد بین‌المللی مهاجرت گزارش فصلی شان را در باره وضعیت زنان افغانستان به تاریخ ۱۹ سپتامبر منتشر کردند. در این گزارش آمده است که این سه نهاد در یک تحقیق با ۵۹۲ زن در ۲۲ ولایت افغانستان در ماه‌های نخست سال ۲۰۲۳ مصاحبه و مشاوره انجام داده‌اند.

طبق این گزارش، ۶۹درصد زنان مصاحبه‌شده گفته‌اند که از افسردگی،‌ انزوا و احساس حقارت رنج می‌برند. اما مدافعان حقوق زن با آنکه آمارگیری این سه نهاد را در میان زنان افغانستان کوچک عنوان می‌کنند، با آن هم می‌گویند که زنان به دلیل جنسیت شان با چنین سرنوشتی روبرو شده‌اند.

مونسه مبارز، استاد دانشگاه و مدافع حقوق زن، دلیل انزوا و افسردگی زنان را در پالیسی‌های اعمال شده‌ای زد زن از سوی حکومت سرپرست و جامعه‌ی سنتی افغانستان می‌داند که حقوق اساسی زنان همواره سلب شده است.

خانم مبارز می‌افزاید: « زنان به دلیل جنسیت شان با چنین سرنوشتی مواجه شده‌اند. زمانی که حق تحصیل، حق کار، استقلالیت مالی و آنان از جامعه حذف شوند، واضح است که دچار افسردگی و انزوا می‌شوند.»

گفتنی‌ست که امارت اسلامی در دو سال حاکمیت خود در افغانستان بیش از ۵۰ فرمان محدود کننده بالای زندگی زنان و دختران صادر کرده است. ۶۲درصد زنان در نظرسنجی یوناما، بخش زنان سازمان ملل و نهاد بین‌المللی مهاجرت گفته اند که احکام صادر شده به شدت بالای آنان تطبیق شده است.

تحقیق این سه نهاد با ۵۹۲ زن به گونه‌ای آنلاین و حضوری در باره اولویت‌های زنان در شرایط کنونی انجام شده است. اما مدافعان حقوق زنان می‌گویند که ۵۹۲ آمار کوچکی از مجموع زنان افغانستان است و نمی‌تواند وضعیت زنان را در سراسر افغانستان بازتاب دهد.

مونسه مبارز در گفتگو با خامه‌پرس گفت که تحقیق هیچ نهادی در افغانستان نمی‌تواند وضعیت واقعی زنان را بازتاب دهد. به باور خانم مبارز اکنون در افغانستان آزادی بیان وجود ندارد و زنان نمی‌توانند نظر خود را ابراز کنند.

او همچنان گفت: « سازمان‌های مثل یوناما و اتحادیه اروپا خواهان تعامل با ط‌البان هستند و بدون شک این تحقیق بی‌طرف بوده نمی‌تواند.»

مریم معروف آروین، یکی دیگر از مدافعان حقوق زن می‌گوید که هرچند آمارگیری ضعیفی انجام شده است، اما اگر این مصاحبه‌ها در فضای بدون ترس و هراس انجام شده باشد، می‌تواند بیانگر وضعیت زنان افغانستان باشد.

خانم آروین می‌افزاید: « شرایط زندگی زنان به همه روشن است و خود بیانگر یک زندگی تحقیرآمیز زیر سلطه‌ی حکومت سرپرست است.»

نتیجه‌ی این تحقیق همچنان نشان می‌دهد که سطح تصمیم‌گیری زنان در خانواده‌ها به شدت کاهش یافته و ۸۰درصد زنان درآمدزای خود را از دست داده‌اند.

در این رابطه، مونسه مبارز، استاد دانشگاه می‌گوید که عدم استقلالیت مالی، عرف‌های حاکم در جامعه‌ی سنتی افغانستان از عواملی استند که صلاحیت تصمیم‌گیری زنان در خانواده را محدود می‌کند. به گفته‌ی خانم مبارز، ممنوعیت کار زنان و به انزوا کشاندن آنان، سطح تصمیم‌گیری شان را کاهش داده است.

زنان در این نظرسنجی اولویت‌های خود را دسترسی به آموزش، برابری جنسیتی و حقوق انسانی شان دانسته‌اند. تقریباً تمام زنان مصاحبه‌شده از سازمان ملل خواسته‌اند که امارت اسلامی را به رسمیت نشناسند یا هم شناخته شدن حکومت آنان مشروط به حاکمیت قانون، تحقق عدالت و مشارکت معنادار زنان در چهارچوکات حکومت باشد.

گفتنی است که پس از حاکم شدن دوباره‌ای امارت اسلامی، زنان همواره از جامعه‌ی جهانی به شکل‌های مختلف خواسته اند که این حکومت را به رسمیت نشناسند.

با روی کار آمدن حکومت سرپرست، دختران از مکتب و دانشگاه‌ها محروم شدند و زنان کار خود را از ادارات دولتی و غیر دولتی از دست دادند. از سوی هم، حضور زنان در اماکن عمومی مانند پارک‌ها، باشگاه‌های ورزشی، تفریحگاه‌ها ممنوع شد.

با این حال، فرمان‌های محدود کننده حکومت سرپرست از سوی جامعه‌ی جهانی با محکومیت روبرو شده است، اما مقام‌های امارت اسلامی واکنش جامعه‌ی جهانی را نادیده گرفته و معتقد استند که حقوق زنان در چهارچوب قوانین اسلامی محفوظ است.