نگرانی شهروندان از دوام خشک‌سالی؛ کارشناسان: پدید‌ه‌های علمی بارندگی و برف زیاد پیش‌بینی کردند

ماه قوس که پیش از این پر برف و باران بود، در سال جاری اما با اینکه زمستان شده اما هنوز زمین‌ها خشک و نقاط مختلف افغانستان عاری از بارندگی و برف است. موضوعی که برای شهروندان مایه نگرانی است و پیام دوام خشکسالی را میدهد. یافته‌های کارشناسان اما که از انالیز داده‌های دقیق بدست آمده، زمستان پر برف و باران را پیش‌بینی می‌کند.

پس از سال‌ها خشک‌سالی، اکنون در کنار دیگر بحران‌ها تاخیر بارندگی‌های فصلی و ریزش برف برای شهروندان افغانستان به‌خصوص دهاقین که درآمدشان به میزان بارندگی و برف زمستان وابسته است تبدیل به دغدغۀ دیگر شده است.

حبیب‌الحق، باشنده کابل می‌گوید نبود برف و بارندگی تاثیر مستقیم روی زندگی مردم دارد و خشکسالی برای آنان به خصوص دهقان‌ها به معنای یک سال سخت و دشوار است.

او می‌گوید: “نبود برف و بارندگی به کشت و زراعت بسیار ضرر دارد. در اطراف قبلا کاریزها بود و آب هم زیاد بود اما حالا هیچ چیزی نیست. مردم صد تا صد و بیست متر چاه زدند و چاه‌های با عمق هفتاد متر دیگر آب ندارند. زمین‌های مردم خشک است.”

کارشناس آب و محیط زیست نیز می‌گویند که بر خلاف پیش‌بینی‌ها میزان بارندگی در افغانستان تاکنون به شدت کم و نگران کننده است.

نجیب الله سدید، متخصص مدیریت آب و محیط زیست در صحبت با خامه پرس گفت که براساس پیش‌بینی ها قرار بود افغانستان و منطقه شاهد بارندگی بیش از حد نورمال باشد اما با وجود آن بنا به دلایلی هنوز افغانستان شاهد بارندگی نیست.

آقای سدید می‌گوید: “پیش‌بینی‌های مدل‌های مشهور براساس پدیدۀ ال‌نینو در بحیرۀ آرام، در منطقه ما در ماه‌های نوامبر – اپریل بارندگی بیشتر از حد اوسط را سبب می‌شود. اما متاسفانه بارندگی که در منطقه صورت گرفته بسیار کمتر از حد اوسط بوده است. بطور مثال در کشور ما (افغانستان) حدودا 60 درصد بارندگی کمتر از اوسط دارد.”

با این همه اما به گفته کارشناسان در حال حاضر پدیده ال-نینو قوی در بحیره آرام حاکم است، دورۀ که به گفته او در نیمه دوم زمستان بارندگی بیش از حد نورمال در افغانستان پیش‌بینی می‌شود.

آقای سدید افزود: ” امسال پدیدۀ ال‌نینو-ی قوی در بحر آرام حاکم است و براساس مطالعات گفته میشه در صورتی‌که ال‌نینوی قوی حاکم باشد در این حالت در اواخر زمستان و اوایل بهار نسبت به شروع زمستان بارندگی بیشتر می‌شود. در کل امیدواری برای بارندگی در کشور ما هست.”

به گفته آقای سدید در ماه جنوری بعضی‌ سیستم‌ها در منطقه فعال و بارندگی آغاز خواهد شد اما مقدار بارندگی در هفته نخست ماه جنوری نمی‌تواند کثر بارندگی در دو ماه گذشته را جبران کند.

گرم بودن هوا از دیگر نگرانی‌هایی است که این کارشناس آب و محیط زیست راجع به هدر رفتن آبهای افغانستان و آب شدن برف‌ها مطرح می‌کند. به گفته آقای سدید سردی هوا همزمان با شکل‌گیری راس قطبی در قطب شمال و گسترش آن به وقوع می‌پیوندد که در سالهای قبل این رویداد در ماه سپتامبر و جنوری به وقوع می پیوست.

این کارشناس مدیریت آب و محیط زیست افزود: “هنوز راس قطبی مختل نشده و زمانی که راس قطبی مختل شود در واقع سردی قطب شمال را به پایین‌دست‌ها یا نزدیک‌های خط استوا انتقال می‌دهد. تا فعلا راس قطبی به‌حال خود باقی مانده اما در سال‌های گذشته این اتفاق در ماه‌های دسامبر و جنوری اتفاق می‌افتاد.”

او می‌گوید که براساس پیش بین‌ها، مختل شدن راس قطبی که سبب سردی هوا می‌شود در ماه جنوری اتفاق خواهد افتاد و هوا سرد خواهد شد.

آقای سدید افزود که به دلیل فشار بالای که در ساحه شرق افغانستان وجود دارد چندین موج بارندگی در این منطقه بی ثمر باقی مانده است. به گفته او اختلالات میان فصلی در برخی موارد پیش‌بینی‌ها را برعکس آن ثابت می‌کنند.

از سوی دیگر آقای سدید میگوید که براساس پیش‌بینی با فعال شدن ام‌جی‌او، سیستیمی که در شرق بحر هند فعال می‌شود، در هفته اول جنوری افغانستان احتمالا شاهد برف و بارندگی خواهد بود.

به باور این متخصص مدیریت آب و محیط زیست، طبق معمول با فعال شدن ام‌جی‌او در بحیره هند، رطوبت زیادی در فضا جریان پیدا می‌کند و سبب برف و بارندگی در منطقه به خصوص افغانستان می‌شود.

آقای سدید در ادامه به نتایجی یک مقاله علمی در خصوص “تاثیرات ال‌نینو بالای بارندگی آسیای مرکزی” با استفاده از ارقام بین سالهای 1901 – 2015 اشاره می‌کند که براساس آن بارندگی در منطقه از اثر ال‌نینو ضعیف و ایل نینو قوی متفاوت است.
به گفته آقای سدید نتیجه این تحقیق نشان می‌دهد که در جریان ال‌نینو ضعیف شروع زمستان نسبت به آخر زمستان و اوایل بهار بارندگی بیشتر و در ا‌ل‌نینو قوی که امسال حاکم است شروع زمستان منطقه خشک اما آخر زمستان و اوایل بهار بارندگی بیشتر می‌شود.
آقای سدید می‌گوید که با توجه به داده‌های این تحقیق، به دلیل موجودیت ایل نینو قوی در سال جاری احتمال بارندگی در آخر زمستان و اوایل بهار در کشور وجود دارد.
با این همه به گفته آقای سدید، افغانستان تنها کشوری نیست که شاهد برعکس‌شدن پش بینی‎ها در خصوص میزان بارندگی‌ها بوده است. او می‌گوید که کشور‌های همسایه به شمول ایران و کشور های آسیای مرکزی نیز کاملا خشک بوده اند.
آقای سدید افزود که تاثیر ال‌نینو بالای کشور آسترالیا نیز بر عکس بوده است. کشوری که به گفته او معمولاً در جریان ال‌نینو خشک می باشد اما امسال شاهد بارندگی زیادتر از اوسط و حتی سیلاب‎های شدید بوده است.
به باور این کارشناس مدیریت آب و محیط‌زیست، دلایلی‌که برای این‌گونه اختلاف‌ها در پیش‌بینی‌ها بیان می‌شوند بسیار عمومی‌اند . از جمله این‌که همه ال‌نینوها یک‌سان نیستند و تغیرات اقلیم باعث می‌گردد که جریانات جوی خلاف چیزی شود که مدل‌های مشهور آنرا پیش بینی می‌کنند.