روزهای پُرالتهاب غزنی؛ در صورت بی‌توجهی دولت، خطر سقوط این ولایت جدی است

روز گذشته پس از یک هفته نبرد سنگین میان جنگ‌جویان گروه طالبان و سربازان مستقر در پاسگاه منطقه آرزوی شهر غزنی، بالاخره نیروهای دولتی با از دست دادن چند همسنگر خویش و با اتمام مهمات‌شان به طالبان تسلیم شدند. از تعداد سربازان اسیرشده خبر موثقی در دست نیست. فرماندهان نظامی و مقامات ملکی غزنی آمار متفاوتی را منتشر می‌کنند. شمار این سربازان، از ۱۷ تا بیست‌وچند نفر گفته شده است. پاسگاه مذکور در نزدیکی پایگاه ارتش ملی در غزنی موقعیت دارد و اینکه چطور این نیروها در مقابل دشمن مشترک از خود همکاری و همیاری نشان نداده‌اند، جای پرسش جدی باقی است.

به قول منابعی در ولایت غزنی و تصاویری که در شبکه‌های اجتماعی همرسانی‌ می‌شود، طالبان سربازان اسیرشده را رها کرده و علت آن را ماه مبارک رمضان گفته‌اند. تا هنوز از صحت‌وسقم این رویداد نیز خبر موثقی در دست نیست. تا اعلام رسمی سرنوشت سربازان اسیرشده، نمی‌توان به جرات چنین ادعایی را از سوی طالبان تایید کرد، اما اگر این روایت صحت داشته باشد، برای نخستین بار است که طالبان با تغییر رویه معمول خود در برخورد با سربازان اسیر شده دولتی، از خود چهره یک نیروی مسلط و پیروز در جنگ نشان داده و چنین برخوردی با سربازان دولتی که آن‌ها را کافر یا مزدوران کفار می‌نامند، بروز داده‌اند.

هم‌اکنون از ۱۸ ولسوالی ولایت غزنی، تنها سه ولسوالی جاغوری، مالستان و ناهور به طور کامل در اختیار دولت قرار دارد و جنگ‌جویان طالبان در آن حضور ندارند. چهار ولسوالی غزنی به طور کامل در تصرف طالبان است و بقیه ولسوالی‌ها هراز چندگاهی میان دولت و طالبان دست به دست می‌شوند. در روزهای اخیر ولسوالی‌های قره‌باغ و خواجه میری تا مرز سقوط پیش‌رفته است و در محاصره کامل طالبان قرار دارد. این درگیری‌ها باعث آواره شدن هزاران تن در ماه مبارک رمضان شده است.

چند روز پیش با توجه به وضعیت کنونی شهر غزنی، حمدالله محب، مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهور و چند فرمانده بلندرتبه ارتش برای بررسی وضعیت غزنی به این ولایت سفر کرده بودند. معلوم نیست که این سفر چه دستاوردی داشته است، اما تا این‌جای کار، طالبان همچنان با اتخاذ رویکرد تهاجمی، ابتکار عمل را در میدان جنگ در دست دارند.

ولایت غزنی چند سال پیش تا مرز سقوط کامل پیش رفت. اگر مداخله نیروهای خارجی و حمایت قوای هوایی این نیروها نبودند، بدون شک این ولایت سقوط کرده بود. جنگ‌جویان گروه طالبان تا مرکز شهر و حتی نزدیک فرماندهی پولیس و مقام ولایت غزنی نفوذ کرده بودند. سرانجام بعد از چند روز نبرد سنگین و تلفات بسیار از دو طرف، غزنی از کنترول طالبان خارج شد، اما بازهم دولت نخواست یا نتوانست با رویکرد تهاجمی و تعقیب جنگ‌جویان شکست خورده طالبان، این افراد را از شهر غزنی دور نگه دارد. به همین خاطر طالبان به سرعت تجدید قوا کرده و دوباره در اطراف غزنی شروع به تجمع جنگ‌جو کردند.

متاسفانه نیروهای نظامی دولت کنونی افغانستان همیشه در مقابل طالبان وضعیت دفاعی اختیار کرده و به همین خاطر، طالبان در وضعیت تهاجمی، در فن حمله و گریز تبحر و تحرک‌ بالایی پیداکرده‌اند. به دلیل همین سیاست عجیب و تامل‌برانگیز دولت مبنی بر خودداری از حالت تهاجمی علیه طالبان، باوجودی که در جنگ غزنی تلفات سنگینی به این گروه وارد شد و آن‌ها شکست سختی متقبل شدند، اما دولت اقدام به پاک‌سازی اطراف غزنی از حضور افراد وابسته به طالبان نکرد. این تعلل باعث شد تا این گروه دوباره تجدید قوا کرده و همیشه و در هر فرصتی بر حومه شهرغزنی حملاتی را سامان داده است.

غزنی چهارراه تجاری حوزه جنوب شرق کشور است. این شهر مرکز عمده خرید و فروش اموال تجاری و مرکز مراجعه مردم ولایت‌های همجوار برای تجارت به این شهر است. نزدیکی این ولایت به کابل و مناطق مرکزی افغانستان، موقعیت ویژه‌ای به این ولایت داده است. به طوری که تسلط بر غزنی، به معنای در اختیار گرفتن چهارراه شرق به غرب و جنوب به شمال کشور است. این ولایت با ولایت‌های مرکزی و مشرقی و نیز ولایت‌های زابل و میدان‌وردک، مرز مشترک دارد.

شاهراه کابل-قندهار و قندهار-مشرقی، از ولایت غزنی می‌گذرد. این شاهراه به طور عموم در اختیار طالبان قرار دارد. دولت فقط بر بخش‌هایی از این شاهراه نظارت دارد. افراد مسلح طالبان هر زمانی که بخواهند، با برپا کردن ایستگاه بازرسی، به تلاشی کردن مسافران پرداخته و اوراق هویتی آن‌ها را با دقت مرور می‌کنند. هم‌اکنون مسافرانی که از ولسوالی‌های غزنی به سوی کابل سفر کنند، در طول مسیر، نه یک‌بار، بلکه چندین بار توسط جنگ‌جویان گروه طالبان تلاشی و بازجویی می‌شوند.

از دست رفتن غزنی برای دولت افغانستان از هر جهت تبعات منفی و ناگواری دارد. از سوی دیگر، تصرف این شهر برای طالبان از اهمیت بالایی برخوردار بوده که مهم‌ترین بخش آن استفاده تبلیغاتی فراوان برای نشان دادن توانایی‌های این گروه و اثبات ضعف نیروهای دولتی و یافتن دست برتر در پشت میز مذاکرات صلح احتمالی خواهد بود. از همین رو نبرد غزنی یک جنگ سرنوشت‌ساز خواهد بود.

تهدید امنیتی ولایت غزنی با سال‌های گذشته، هم برای دولت و هم برای طالبان فرق اساسی دارد، زیرا نیروهای خارجی دیگر با طالبان درگیر نخواهند شد و دولت افغانستان باید با تکیه بر توانایی‌های خود ثابت کند که توانایی دفاع از شهرهای مهم کشور را در مقابل طالبان دارد. در غیر آن ورق به نفع طالبان بر خواهد گشت. این شهر به نوعی دروازه ورود به مرکز کشور و تسلط کامل بر اطراف شهر کابل هم خواهد بود. ولایت میدان‌وردک به طور عموم در دست طالبان است و نیروهای دولتی فقط در مراکز ولسوالی‌ها و مرکز شهر میدان‌وردک حضور دارند.

اکنون که طالبان تقریباً وارد شهر غزنی شده‌اند، واکنش دولت در این زمینه حیاتی است. روزهای آینده برای هر دو طرف جنگ، سرنوشت‌ساز خواهد بود.